علل ایجاد استومی
1. چه مشکلاتی در سیستم گوارشی یا ادراری منجر به استومی میشوند؟
2. کدامیک از انواع مشکلات انسدادی ممکن است منجر به عمل کلستومی یا ایلئوستومی شوند؟
3. چرا بعضی از بیماران مبتلا به هیرشپرونگ نیاز به کلستومی یا ایلئوستومی پیدا میکنند؟
4. اندازه و محل ایجاد سرطان روده بزرگ چگونه روی نیاز به تعبیه استومی تاثیر دارد؟
5. سوراخشدگی (Perforation) روده چیست؟
6. چرا سوراخشدگی روده ممکن است منجر به عمل جراحی کلستومی یا ایلئوستومی شود؟
7. دیورتیکولیت (Diverticulitis) چیست؟
8. آیا مشکلات التهابی دستگاه ادراری ممکن است منجر به جراحی یوروستومی شوند؟
9. کدام دسته از بیماریهای عصبی (نورولوژیک) ممکن است به جراحی استومی بیانجامد؟
10. کدامیک از بیماریهای مادرزادی ممکن است منجر به جراحی استومی شوند؟
11. بیماری کولیت اولسرو(Ulcerative Colitis) چیست؟
12. بیماری کرون (Crohn's Disease) چیست؟
13. کدام دسته از بیماریهای انسدادی در دستگاه ادراری ممکن است منجر به ایجاد یوروستومی شود؟
14. آیا بی اختیاری مدفوع و یا یبوست مزمن نیز ممکن است به جراحی کلستومی بیانجامند؟
15. آیا بیماریهای زنان ممکن است نیاز به جراحی استومی داشته باشد؟
چه مشکلاتی در سیستم گوارشی یا ادراری منجر به استومی میشوند؟
مشکلاتی که منجر به ایجاد استوما میشوند عبارتند از هرگونه بیماری یا ضربهای که ایجاد انسداد، سوراخشدگی، التهاب یا مشکلات عصبی در سیستم ادراری و گوارشی کند.
این بیماریها و مشکلات ممکن است مادرزادی یا اکتسابی باشند.
بیماریهای التهابی روده (Inflammatory Bowel Disease) که شامل دو بیماری کولیت اولسرو (Ulcerative Colitis) و کرون (Crohn's Disease) هستند، ممکن است منجر به ایجاد استومای دائمی یا موقت شوند. سرطانهای لگن مانند سرطان مثانه و رحم و تخمدان نیز ممکن است باعث ایجاد استومی شوند.
گاهی مواقع در وضعیتهای اورژانس مانند تصادفات نیز به دلیل آسیب و صدمه به احشای شکمی و لگنی جراح مجبور است برای بیمار استومی موقت یا دائمی تعبیه کند.
بیماریهای ارثی مانند پولیپوزهای خانوادگی (Familial Polyposis) یا سندرم اهلرز دانلوس (Ehlers- Danlos Syndrome) نیز در بعضی موارد موجب ایجاد استومی میشود.
انحراف مسیر ادراری یا تعبیه یوروستومی هنگامی انجام میشود که مثانه به خوبی عمل نکند. عدم عملکرد صحیح مثانه علل مختلفی دارد.
از جمله علل آن میتوان به سرطان، مشکلات عصبی مثانه، مشکلات مادرزادی و التهاب شدید مثانه اشاره نمود.
کدامیک از انواع مشکلات انسدادی ممکن است منجر به عمل کلستومی یا ایلئوستومی شوند؟
مشکلات انسدادی که منجر به جراحی کلستومی یا ایلئوستومی میشوند شامل سرطانهای وسیع هستند که یا در محل مناسب ایجاد آناستوموز (Anastomosis) یا به هم رساندن دو سر روده قرار ندارند و یا اینکه آن قدر وسیع هستند که نمیتوان روده را حفظ نمود. این ضایعات در مجرای روده رشد و آن را مسدود میکنند و مانع عبور محتویات روده میشوند.
سرطانهای خارج رودهای نیز ممکن است ایجاد انسداد روده کنند. برای مثال ممکن است منشا مثانه، معده، طحال، کبد، و رحم داشته باشد. این ضایعات نیز ممکن است به جدار روده دستاندازی کنند و در نهایت جراح مجبور به خارج نمودن بخش اعظمی از روده و تعبیه استوما شود.
بیماری انسدادی دیگری که ممکن است منجر به عمل جراحی استومی شود، بیماری هیرشپرونگ (Hirschsprung's Disease) است.
چرا بعضی از بیماران مبتلا به هیرشپرونگ نیاز به کلستومی یا ایلئوستومی پیدا میکنند؟
هیرشپرونگ، یک بیماری مادرزادی است که تقریبا" از هر 5000 نوزاد متولد شده یک نوزاد را درگیر میکند.
هیرشپرونگ در جنس مذکر بیشتر است. در بخش تحتانی روده بزرگ بیماران مبتلا به این بیماری، بعضی از سلولهای مربوط به سیستم عصبی ایجاد نمیشوند و به همین دلیل آن بخش از روده بیتحرک میماند و موجب انسداد روده و گشادی غیر طبیعی آن میشود. برای درمان این بیماران باید قسمت بیتحرک روده خارج شود.
در صورتیکه این بیماری بخش زیادی از روده را درگیر کرده باشد، پس از خارج کردن بخش درگیر، نیاز به ایجاد کلستومی و در موارد نادر نیاز به ایلئوستومی میباشد.
اندازه و محل ایجاد سرطان روده بزرگ چگونه روی نیاز به تعبیه استومی تاثیر دارد؟
اندازه و محل ایجاد سرطان معمولا بهترین روش جراحی را برای جراح مشخص میکند. اگر رشد توده سرطانی بخشهای تحتانی روده یا رکتوم را درگیر کرده باشد، ایجاد آناستوموز و چسباندن دو سر باقی مانده روده پس از خارج نمودن بخش درگیر غیر ممکن است زیرا بافت روده در بخش تحتانی برای بخیه کردن کافی نیست و بیمار نیاز به استومی دارد.
همچنین هنگامی که تومور خیلی به اسفنکتر داخلی مقعد نزدیک باشد، برای برداشتن کامل آن نیاز به جراحی APR یا خارج کردن کامل بخش درگیر روده و مقعد و اسفنکترهای آن میباشد و بیمار در این شرایط نیاز به کلستومی دائمی دارد.
اگر سرطان بخش زیادی از روده را درگیر کرده باشد، آناستوموز دو طرف روده ممکن است منجر به ایجاد عوارضی شود که ایجاد تحریک پوستی اطراف ناحیه مقعد و بیاختیاری مدفوع از علائم آن است. به این ترتیب جراح تصمیم میگیرد برای جلوگیری از این عوارض برای بیمار کلستومی دائمی ایجاد کند.
سوراخشدگی (Perforation)روده چیست؟
سوراخشدگی رودهها نیز یکی از دلایل شایع اعمال جراحی استومی است. سوراخشدگی رودهها میتواند ناشی از ضربه (در اغلب موارد به دنبال تصادفات شدید رانندگی)، پارگی دیورتیکولیت، کولیت اولسرو شدید و فیستول باشد.
چرا سوراخشدگی روده ممکن است منجر به عمل جراحی کلستومی یا ایلئوستومی شود؟
هنگامی که سوراخ در روده ایجاد میشود، محتویات آن به داخل حفره شکمی میریزد. از آنجا که محتویات روده شامل مواد دفعی، باکتریها، آنزیمهای گوارشی و ... میباشد، باعث ایجاد عفونت و به دنبال آن فیستول میشود. روده سوراخ شده نیز معمولاً دچار التهاب شدید میشود که این امر منجر به ایجاد یک استومای موقت توسط پزشک میگردد.
معمولاً این استوما به صورت موقت ایجاد میشود تا به روده اجازه استراحت داده شود.
دیورتیکولیت (Diverticulitis) چیست؟
دیورتیکولیت یک بیماری گوارشی شایع است که معمولا در روده بزرگ دیده میشود. دیورتیکول در واقع کیسهای است که از لایههای جداره روده تشکیل میشود. گاهی مواقع که دیورتیکولها دچار التهاب و عفونت شدید میشوند، دیورتیکولیت به وجود میآید که با علائمی مانند درد شکمی و گاهی تب و لرز و... شناخته میشود.
در التهاب شدید در 1 تا 2 درصد موارد این دیورتیکولها ممکن است پاره شوند و به جراحی استومی نیاز باشد.
آیا مشکلات التهابی دستگاه ادراری ممکن است منجر به جراحی یوروستومی شوند؟
بله- بعضی از شرایط التهابی شدید ادراری ممکن است به جراحی یوروستومی نیاز داشته باشند. برای مثال عفونت کلیوی شدید و مزمن (پیلونفریت مزمن)، آبسههای کلیوی، تنگی حالبها و التهاب شدید مثانه (سیستیت) گاهی نیاز به عمل جراحی و تعبیه استوما پیدا میکنند.
کدام دسته از بیماریهای عصبی (نورولوژیک) ممکن است به جراحی استومی بیانجامد؟
مشکلات عصبی جداره روده ممکن است ایجاد ایلئوس (فلج روده) کند. اگر ایلئوس طول کشیده و مزمن شود و امکان دفع برای بیمار وجود نداشته باشد، نیاز به جراحی وجود دارد.
همچنین در سیستم ادراری نیز فلج عصبی مثانه (Neurogenic bladder) باعث احتباس ادرار میشود و ممکن است منجر به جراحی شود. گاهی اوقات بیماران دچار فلج نخاعی نیز برای کنترل بیشتر روی دفع ادرار تحت عمل جراحی یوروستومی قرار میگیرند.
کدامیک از بیماریهای مادرزادی ممکن است منجر به جراحی استومی شوند؟
بیماریهایی مانند هیرشپرونگ، اکستروفی مثانه (مثانه خارج شکمی)، دریچه پیشابراه خلفی و ناهنجاریهای مقعدی ممکن است نیاز به جراحی استومی پیدا کنند.
بیماری کولیت اولسرو(Ulcerative Colitis) چیست؟
بیماری کولیت اولسرو (UC)، فقط در کولون و رکتوم ایجاد میگردد. این بیماری التهابی با آسیب به جدار روده اسهال خونی مداوم ایجاد میکند. در کولیت اولسرو شدید، بیمار ممکن است بیش از شش بار در روز مدفوع اسهالی حجیم همراه با خون دفع کند.
کولیت اولسرو در لایه داخلی روده بزرگ و رکتوم زخم و التهاب ایجاد میکند. زخمها ابتدا از رکتوم آغاز میشوند و به مرور زمان به کل کولون گسترش مییابند. در این شرایط بیمار دچار دردهای شدید شکمی و اسهال میگردد. اسهال به حدی شدید است که بیمار ممکن است بیشتر زمان خود را در دستشویی سپری کند. به دلیل دفع خون همراه با مدفوع، بیماران دچار کمخونی (آنمی) نیز میشوند.
ریسک ایجاد سرطان روده در بیمارانی که بیش از 10 سال مبتلا به بیماری کولیت اولسرو بودهاند، افزایش مییابد. حدود 10 درصد بیماران مبتلا به این بیماری دچار کولیت فولمینانت (Fulminant Colitis) میشوند. کولیت فولمینانت شدیدترین حالت بیماری است که تمام روده را درگیر میکند. در این حالت بیمار به کرات دچار اسهال خونی میشود (بیش از 6 بار در روز). تب یکی دیگر از خصوصیات کولیت فولمینات است. حدود 13% از بیمارانی که دچار کولیت شدید فولمینانت میشوند، نیاز به جراحی روده پیدا میکنند.
امروزه با پیشرفتهایی که در رژیم دارویی این بیماری ایجاد شده است، ابتلا به کولیت فولمینانت و نیاز به جراحی به حداقل رسیده است؛ ولی با این وجود برخی از بیماران علیرغم تمام تلاشها نیاز به جراحی پیدا میکنند. این بیماری در کودکان فرم شدیدتری دارد و بیشتر منجر به جراحی کولکتومی (Colectomy) میشود. با پیشرفتهای اخیر مرگومیر ناشی از این بیماری به سالمندان بالاتر از 80 سال محدود شده است. هنگامی که در موارد بسیار شدید بیماری و عدم پاسخ به دارو بیمار تحت جراحی کولکتومی کامل قرار میگیرد، تمام مشکلات ناشی از این بیماری برطرف میشود و دیگر عود نخواهد کرد.
بیماری کولیت اولسرو بیشتر در سنین 15 تا 40 سالگی بروز میکند ولی ممکن است در سنین بالاتر یا پایینتر نیز دیده شود. شیوع بیماری در مردان و زنان یکسان است.
بیماری کرون (Crohn's Disease) چیست؟
التهاب ناشی از بیماری کرون ممکن است تمام بخشهای دستگاه گوارش را، از دهان تا مقعد، در گیر کند. با وجود این، بیماری کرون به طور شایعتر تنها روده کوچک را درگیر میسازد.
بیماری کرون علائم خارج رودهای نیز دارد. در ابتدای این بیماری ممکن است دردهای مفصلی، التهاب عنبیه، مشکلات پوستی، افسردگی و خستگی مفرط نیز دیده شود. بعضی از بیماران ممکن است اسهال، مدفوع شل یا کاهش وزن را تجربه کنند. علائم پیشرفت بیماری که در مراحل بعدی مشاهده میشود شامل اسهال شدید، درد و اتساع شکمی میباشد. این علائم شبیه بیماری کولیت اولسرو است و به همین علت بعضی مواقع این دو بیماری به جای هم تشخیص داده میشوند.
واژه کولیت کرون به مواردی اطلاق میشود که بیماری کرون فقط روده بزرگ را درگیر میکند. بیماری کرون ممکن است بعضی مواقع به کلی بهبود یابد ولی با گذشت زمان مجدداً عود میکند. هنوز عامل اصلی ایجاد کننده این بیماری مشخص نشده و تحقیقات در مورد آن ادامه دارد. بیماری کرون زن و مرد را به نسبت مساوی درگیر میکند و در بعضی از خانوادهها شایعتر است.
هنوز رژیم غذایی خاصی برای بیماران مبتلا ارائه نشده است؛ ولی بعضی از بیماران به تجربه دریافتهاند که علائم بیماری آنها با مصرف شیر، الکل، ادویههای تند یا غذاهای پرفیبر تشدید میشود.
مهمترین عارضه این بیماری انسداد روده است. انسداد به دلیل التهاب و حجیم شدن جدار روده اتفاق میافتد. بیماری کرون میتواند باعث ایجاد فیستول نیز بشود. فیستولها در واقع زخمهای عمیقی هستند که بخشهای مختلف دستگاه گوارش را به هم ارتباط میدهند. حتی ممکن است فیستول بین بخشی از دستگاه گوارش و پوست شکم ایجاد شود که این عارضه مشکلات زیادی را برای بیمار ایجاد میکند و موجب ایجاد آبسه و حتی خروج چرک میشود.
پوست اطراف مقعد نیز در این بیماری ممکن است درگیر و دچار شقاق (Fissure) شود. در بعضی موارد این فیستولها و شقاقها نیاز به جراحی پیدا میکنند.
بیماری کرون علاوه بر مشکلاتی که در دستگاه گوارش ایجاد میکند موجب ایجاد التهابات مفصلی، مشکلات پوستی، التهاب دهان یا چشم، سنگ کلیوی و مشکلات کبد و مجاری صفراوی نیز میشود. با وجود اینکه بیماران در مراحل شدید بیماری کرون نیاز به جراحی پیدا میکنند و ممکن است برایشان استوما تعبیه شود، جراحی درمان قطعی این بیماری نیست. پس از جراحی ممکن است این بیماری از سایر قسمتهای دستگاه گوارش عود کند و جراحی فقط برای مدتی بیمار را درمان میکند.
کدام دسته از بیماریهای انسدادی در دستگاه ادراری ممکن است منجر به ایجاد یوروستومی شود؟
انسداد ناشی از سرطان یا انسداد در موارد غیر سرطان در سیستم ادراری نیز منجر به یوروستومی میشود. ایجاد انسداد ممکن است ناشی از سرطان مثانه یا سایر بخشهای دستگاه ادراری باشد و یا اینکه ناشی از دستاندازی (متاستاز) سایر سرطانها به سیستم ادراری باشد.
در بعضی موارد ممکن است انسداد ناشی از حالبهایی باشد که به دلیل سنگ ادراری یا سایر مشکلات مزمن، به صورت دائمی گشاد شدهاند و موجب بازگشت ادرار (Reflux) میشوند.
آیا بی اختیاری مدفوع و یا یبوست مزمن نیز ممکن است به جراحی کلستومی بیانجامند؟
بله، گاهی بیمار دچار بیاختیاری مدفوع است که درمان نمیشود. در این صورت ترجیح میدهد برای کنترلپذیرتر شدن دفع خود، جراحی انجام دهد. گاهی یبوستهای طولانی و مزمن که به درمان پاسخ نمیدهند نیز به استومی ختم میشوند.
آیا بیماریهای زنان ممکن است نیاز به جراحی استومی داشته باشد؟
بله- گاهی به دلیل بعضی از تومورهای لگنی مربوط به رحم یا تخمدانها و یا بهدنبال ایجاد فیستول بعد از جراحیهای زنان نیاز به انجام کلستومی موقت و حتی در بعضی موارد دائمی میباشد.
لینکهای مرتبط:
شناخت استوما و انواع آن
روشهای جراحی استومی
عوارض استومی
استفاده از محصولات استومی
شستشوی کلستومی (Irrigation)
مراقبت از پوست اطراف استوما
زندگی با استومی
تغذیه و استوما
مسائل خاص یوروستومیتها
مسائل و مشکلات گروههای خاص
برخی سوالات متداول
|