تغذیه و استوما
1. آیا بیمار قبل از انجام جراحی استومی نیاز به رعایت رژیم غذایی خاصی دارد؟
2. آیا میزان تولید گاز استوما به مواد غذایی مصرفی بستگی دارد؟
3. آیا مواد غذایی خاصی در ایجاد بوی نامطبوع استوما موثر هستند؟
4. آیا مواد غذایی خاصی می توانند از ایجاد بوی نامطبوع استوما جلوگیری کنند؟
5. pHادرار چیست و چه ارتباطی با تغذیه دارد؟
6. آیا یوروستومیتها پس از انجام جراحی نیاز به رعایت رژیم غذایی خاصی دارند؟
7. ایلئوستومیتها در زمینه جذب داروها با چه مشکلاتی مواجهند؟
8. آیا ایلئوستومیتها ممکن است با کمبود بعضی ویتامینها و نمکها مواجه شوند؟
9. آیا ایلئوستومیتها ممکن است دچار کمبود آب شوند؟
10. آیا میتوان با رعایت رژیم غذایی خاص میزان دفع مدفوع از استوما را کنترل کرد؟
11. آیا میتوان از داروهای ضد اسهال برای کنترل دفع استوما استفاده کرد؟
12. نقش ایلئوم (قسمت انتهایی روده باریک) در جذب ویتامین B12 چیست؟
آیا بیمار قبل از انجام جراحی استومی نیاز به رعایت رژیم غذایی خاصی دارد؟
بیماری که قرار است تحت عمل جراحی قرار بگیرد، از 24 تا 48 ساعت قبل از انجام جراحی باید از رژیم غذایی مایعات استفاده کند که دو روز قبل از عمل مایعات غلیظ مانند سوپ مصرف میشود و از 24 ساعت قبل از عمل، رژیم غذایی به مایعات رقیق تغییر میکند و از ساعت 12 شب قبل از انجام عمل بیمار دیگر نباید چیزی میل کند. از مواد ملین نیز برای پاکسازی رودهها استفاده میشود. بیمار از 7-10 روز قبل از انجام جراحی باید از مصرف آسپیرین خودداری کند. زیرا فرآیند لخته شدن خون را تحت تاثیر قرار میدهد.
آیا میزان تولید گاز استوما به مواد غذایی مصرفی بستگی دارد؟
بله- بعضی از خوردنیها و نوشیدنیها موجب افزایش دفع گاز از استوما میشوند. مصرف نوشابههای گازدار و الکلی و ماءالشعیر موجب افزایش گاز میشود. کلم بروکلی، انواع جوانههای سبز، مارچوبه، کلم بروکسل، گل کلم، کلم سفید و قرمز، ذرت، خیار، قارچ، حبوبات، اسفناج، تخممرغ، سبوس، لبنیات، شیر، انواع مغزها، پیاز، ترب و ماهی مقدار گاز تولیدی روده را افزایش میدهند ولی این به معنی عدم استفاده دائم از این غذاها نیست زیرا هر فرد، با تجربهای که به مرور زمان کسب خواهد کرد، میتواند مشکل تولید گاز روده را حل کند. برای مثال زمانی که فرد قرار است در جلسهای مهم و یا مهمانی رسمی شرکت کند، از خوردن این غذاها پرهیز میکند.
آیا مواد غذایی خاصی در ایجاد بوی نامطبوع استوما موثر هستند؟
بله- بعضی از خوراکیها در ایجاد بوی نامطبوع مدفوع نقش دارند و بهتر است در موارد خاص مانند شرکت در جلسات و مهمانیهای رسمی از خوردن آنها پرهیز شود. این خوراکیها عبارتنداز: مارچوبه، حبوبات، کلم بروکلی، کلم سفید و قرمز، روغن ماهی، تخم مرغ، سیر، پیاز، کره بادام زمینی، برخی از ویتامینهای مصرفی و برخی از پنیرها.
آیا مواد غذایی خاصی می توانند از ایجاد بوی نامطبوع استوما جلوگیری کنند؟
بله- نوشیدنیهایی مانند آب پرتقال، سبزیجاتی مانند جعفری، اسفناج، آب گوجهفرنگی و ماست میتوانند بوی نامطبوع را تا حدودی کنترل کنند و بهتر است بیشتر مصرف شوند.
pHادرار چیست و چه ارتباطی با تغذیه دارد؟
pH ادرار به میزان اسیدی یا قلیایی بودن ادرار گفته میشود. مواد زائد و سمی حاصل از سوخت و ساز در سلولهای بدن وارد خون شده، توسط کلیهها تصفیه و از طریق ادرار دفع میشوند. این باقیماندهها ممکن است حالت اسیدی یا قلیایی داشته باشند که به میزان زیادی به غذای مصرف شده بستگی دارد و به ادرار خاصیت اسیدی یا قلیایی میدهند. بیشتر میوهها و سبزیجات دارای باقیماندههای قلیایی هستند و به ادرار حالت قلیایی داده اما گوشت و حبوبات معمولاً به ادرار حالت اسیدی میدهند. اغلب اوقات باید ادرار حالت اسیدی داشته باشد. برای حفظ حالت اسیدی ادرار بهتر است مصرف مایعات روزانه افزایش یابد. مصرف آب آلو به اسیدی کردن ادرار کمک میکند و بهتر است به جای آب پرتقال مصرف شود. زیرا آب پرتقال ادرار را قلیایی میکند. در شرایط اسیدی بودن ادرار از تشکیل کریستالهای ادراری نیز جلوگیری می شود. ویتامین C نیز به اسیدی شدن ادرار کمک میکند.
آیا یوروستومیتها پس از انجام جراحی نیاز به رعایت رژیم غذایی خاصی دارند؟
استفاده از رژیم غذایی متعادل که شامل غذاهای مورد علاقه فرد نیز باشد، برای سلامتی وی ضروری است. یوروستومیتها نیز همانند سایر استومیتها نباید خود را از بعضی غذاها محروم نمایند. بهتر است به این نکته توجه شود که بعضی غذاها موجب تغییر بوی ادرار میشوند. این غذاها شامل مارچوبه، پیاز، ماهی و سیر هستند. اگر به دلایل پزشکی بیمار محدودیت مصرف مایعات ندارد، بهتر است روزانه تا 8 لیوان یا بیشتر آب بنوشد. دقت شود که پس از ورزش یا تعریق شدید، مصرف مایعات باید افزایش یابد تا بدن دچار کمبود مایعات نشود.
ایلئوستومیتها در زمینه جذب داروها با چه مشکلاتی مواجهند؟
از آنجا که بسیاری از داروها نیاز به مدت زمان کافی برای هضم و جذب در رودهها دارند و دارای پوشش رودهای میباشند، در ایلئوستومیتها ممکن است به خوبی جذب نشوند. به همین دلیل ایلئوستومیتها هنگام مصرف داروهای خاص حتماً باید با پزشک یا داروساز مشورت نمایند. در بعضی موارد این بیماران باید داروها را به شکل خاص و با دوز کمتر یا بیشتری استفاده کنند. هرگز نباید بیمار اقدام به تغییر دوز دارو نماید و همواره در این زمینه مشورت با فرد متخصص لازم است. ایلئوستومیتها نیازی به مصرف داروهای ملین و مسهل ندارند زیرا این داروها تعادل آب و الکترولیتها را تحت تاثیر قرار میدهند. در صورتی که این بیماران نیاز به آمادگی روده پیدا کنند، با مصرف مایعات روشن و رقیق به مدت 1 تا 2 روز این آمادگی ایجاد خواهد شد.
آیا ایلئوستومیتها ممکن است با کمبود بعضی ویتامینها و نمکها مواجه شوند؟
ایلئوستومیتها در صورت مصرف مواد غذایی مختلف و متنوع میتوانند تمام نیازهای غذایی خود را جبران نمایند زیرا اغلب ویتامینها و مواد معدنی در روده کوچک جذب میشوند. ایلئوستومیتها ممکن است با کمبود ویتامین B12 مواجه شوند که در صورت بروز علائم کمبود این ویتامین مانند خستگی، گیجی و... نیاز به مصرف مکمل این ویتامین خواهند داشت. غذاهایی مانند جگر، گوشت قرمز، ماهی و تخم مرغ و شیر سرشار از ویتامین B12 میباشند. ویتامین K به انعقاد خون کمک میکند و بهوسیله باکتریهای خاصی در روده بزرگ ساخته میشود ولی بدن با مصرف غذاهایی مانند اسفناج، جگر، کلم بروکلی، کلم بروکسل، جعفری و روغنهای گیاهی نیز میتواند این ویتامین را به میزان کافی جذب کند. بیمارانی که تحت جراحی ایلئوستومی قرار میگیرند چون گوارش سریعی دارند ممکن است دچار کمبود بعضی از نمکها مانند سدیم و پتاسیم شوند. کمبود سدیم را میتوان با مصرف نمک بیشتر در رژیم غذایی جبران کرد. برای رفع کمبود پتاسیم میتوان از میوه، سبزی و سیبزمینی استفاده نمود. موز نیز سرشار از پتاسیم میباشد.
آیا ایلئوستومیتها ممکن است دچار کمبود آب شوند؟
کمبود آب (دهیدراسیون) و عدم تعادل الکترولیتهای بدن ممکن است در ایلئوستومیتها ایجاد شود؛ زیرا اغلب آب و الکترولیتها از طریق کولون جذب میشوند. میانگین برونده ایلئوستومی در 24 ساعت 500 تا 750 میلیلیتر است. ایلئوستومیتها به مصرف حدود 10 تا 12 لیوان آب در روز و استفاده از مایعات حاوی الکترولیت نیاز دارند. بیشترین ریسک ایجاد عدم تعادل آب و الکترولیت مربوط به دوره زمانی پس از عمل جراحی است که بدن هنوز با وضعیت جدید تطابق نیافته است. شرایطی مانند اسهال و استفراغ نیز ممکن است با اختلال مایعات و الکترولیتها همراه باشند. علائم کمبود آب بدن شامل احساس تشنگی شدید، بیاشتهایی، خستگی، کاهش برونده ادراری، چشمهای فرو رفته، انقباضهای کرامپی عضلات، درد شکمی، خشکی دهان و در موارد شدید گیجی و کاهش سطح هوشیاری میباشد. در صورت بروز هر یک از این علائم باید بلافاصله با پزشک یا پرستار خود مشورت نمایند.
آیا میتوان با رعایت رژیم غذایی خاص میزان دفع مدفوع از استوما را کنترل کرد؟
مسلماً هنگامی که شما چیزی نخورید، برونده استوما کمتر خواهد بود ولی گرسنگی کشیدن و محدودیت استفاده از مایعات برای کاهش برونده استوما، اقدام بسیار خطرناکی است. هرگز مایعات دریافتی خود را محدود نکنید زیرا کمبود مایع عواقب بدی دارد. خوردن غذا در زمانهای خاصی از شبانهروز باعث میشود رفتارهای دستگاه گوارش خود را بهتر بشناسید و بتوانید زمانهایی را که میزان برونده استومای شما به حداقل میرسد شناسایی کنید. بعضی افراد وعدههای بخصوصی از غذا را مصرف نمیکنند؛ ولی باید بدانید این کار موجب عدم کارکرد استوما نمیشود و بر عکس باعث افزایش تولید گاز خواهد شد. بعضی غذاها برونده استوما را افزایش میدهند. برای مثال غذاهای حاوی سلولز در این گروه قرار میگیرند. سلولز ماده اصلی تشکیل دهنده اکثر میوهها و سبزیجات است و به همین دلیل مصرف میوهها و سبزیجات برونده استوما را افزایش میدهد. غلات مانند برنج و جو، حجم مدفوع را کاهش میدهد. همچنین مصرف تخم مرغ، پنیر و مرغ نیز حجم مدفوع را کاهش میدهد. برخی از غذاها موجب سفت شدن و آهسته خارج شدن مدفوع از استوما میشوند که عبارتند از: جوی دو سر، کره بادام زمینی، گل ختمی و موز. نوشیدن مقادیر زیاد مایعات روی برونده مدفوع اثر ندارد ولی ادرار را افزایش میدهد. به هر حال علیرغم ذکر تمام این نکات باید این مسئله را به خاطر داشت که با رژیم غذایی خاصی نمیتوان برونده استوما را کنترل نمود.
آیا میتوان از داروهای ضد اسهال برای کنترل دفع استوما استفاده کرد؟
پس از انجام جراحی بهتر است برای مدتی به بدن فرصت داده شود. کولوستومیتها ممکن است برای چند هفته یا حتی چند ماه پس از انجام جراحی مدفوع آبکی و شل داشته باشند. این مسئله با گذشت زمان و بدون مصرف داروهای ضد اسهال برطرف خواهد شد. حتی هنگامی که بدن به وضعیت طبیعی بازگشت و قوام مدفوع سفتتر شد، همانند افراد بدون استومی ممکن است بعضی مواقع دچار اسهال شوید. همیشه قبل از استفاده از داروهای ضد اسهال، به دنبال علت اسهال خود باشید. در اکثر موارد اسهال بدون نیاز به دارو پس از گذشت 1 تا 2 روز بهبود مییابد. با این وجود ممکن است افرادی دچار افزایش فعالیت مزمن و دائمی استوما باشند. در این شرایط باید ابتدا روی رژیم و وعدههای غذایی خود کار کنید و اگر با به کار بردن تمام تمهیدات باز دچار افزایش کارکرد استوما بودید، با مشورت پزشک خود میتوانید از داروهای ضد اسهال استفاده کنید. در این صورت هرگز نباید در مصرف این داروها زیادهروی کنید و حتماً باید آن را طبق دستور پزشک خود مصرف نمایید.
نقش ایلئوم (قسمت انتهایی روده باریک) در جذب ویتامین B12 چیست؟
گیرندههای ویژه جذب B12 در بدن فقط در ناحیه انتهایی ایلئوم واقع شدهاند. اگر این قسمت از روده باریک پس از جراحی از بدن خارج شود، بیمار دچار کمخونی ناشی از فقر ویتامین B12 خواهد شد و بهتر است در چنین مواردی با مشاوره پزشک، از ویتامین B12 استفاده شود. از آنجا که جذب نمکهای صفراوی نیز از این بخش صورت میگیرد، بیمار ممکن است علاوه بر کمبود ویتامین B12 دچار عدم تحمل مصرف چربیها و کاهش وزن نیز بشود.
لینکهای مرتبط:
شناخت استوما و انواع آن
علل ایجاد استومی
روشهای جراحی استومی
عوارض استومی
استفاده از محصولات استومی
شستشوی کلستومی (Irrigation)
مراقبت از پوست اطراف استوما
زندگی با استومی
مسائل خاص یوروستومیتها
مسائل و مشکلات گروههای خاص
برخی سوالات متداول
|